នៅក្នុងអត្ថបទភាគ១ ស្ដីពីការខ្ចីបុលនាសម័យបុរាណតាមរយៈសិលាចារឹក បានបង្ហាញអំពីពាក្យ «ក្ដឹង» និង «កំដឹង» តាមរយៈសិលាចារឹកសម័យមុនអង្គរនិងសម័យកណ្ដាល ដើម្បីបង្ហាញអំពីបែបនៃការខ្ចីបុលមួយបែបនាសម័យបុរាណ។ នៅក្នុងអត្ថបទនេះ ជាអត្ថបទបន្ដភាគ២ នឹងលើកបន្ដអំពីពាក្យ «បុល» មកបង្ហាញតាមរយៈភស្ដុតាងក្នុងសិលាចារឹកសម័យអង្គរ ដែលបង្ហាញអំពីរបៀបបុល ការប្រាក់ជាសំណង និងគោលបំណងនៃការបុលទ្រព្យ។
បុល គឺជាប្រភេទកម្ចីមានការប្រាក់១០០% ដែលជាទូទៅកំណត់កាលវេលាឬរយៈពេលត្រូវសងគឺ១ឆ្នាំ ឬរយៈពេល១វដ្ដរដូវកសិកម្ម។ ក្នុងវចនានុក្រមខ្មែរ ពន្យល់ថា បុល គឺបណ្ដាក់ទ្វេឬបណ្ដាក់មួយជាពីរ គឺបណ្ដាក់អ្វីៗមានស្រូវជាដើម កាលដែលយកពីគេមកឬឲ្យទៅគេតែ១ភាគ លុះដល់កាលរដូវ ត្រូវសងឬត្រូវយកវិញជាពីរភាគ។
តាមរយៈសិលាចារឹកប្រាសាទរបងរមាស K.១៥៣ ឆ្នាំ១០០០, សិលាចារឹកវត្តមៀន K.១០៥ ចុងស.វ.ទី១០, សិលាចារឹកប្រាសាទចារ K.២៣៣ ផ្ទាំងខាងជើង ចុងស.វ.ទី១០, និងសិលាចារឹកអូរស្មាច់ ឬសិលាចារឹកវត្តប្រាសាទរាជាសំរោង K.១១៩៨ ផ្ទាំងខ ស.វ.ទី១១ សុទ្ធតែបានបង្ហាញអំពីបញ្ហានេះ។ សិលាចារឹកប្រាសាទរបងរមាស K.១៥៣ មានសេចក្ដីសំខាន់ផ្ដោតលើអំពើបុណ្យរបស់ព្រះគម្ដែងអញស្រីសោមេសូរបណ្ឌិត មានស្រុកនៅឯវ្លោកជើងសុរេង ស្ថាបនាប្រាសាទព្រះសិវលិង្គ និងថ្វាយដង្វាយផ្សេងៗចំពោះប្រាសាទនោះ។ នៅបន្ទាត់ទី៦ដល់ទី១១ មាននិយាយដល់ការសងដីជំនួសទ្រព្យដែលបានបុលគុណនឹងពីរ។
សម្រង់សិលាចារឹកប្រាសាទរបងរមាស K.១៥៣
[…] (៦)… ឆ្បរ៑តោយ៑ (៧) បឝ្ចីមវ្រះអាឝ្រមតីវាប៑បូប្រធានស្រុក៑វាប៑លេស៑តម្រ្វច៑បាទមូ (៨) លវ្រះអាឝ្រមឱយ៑ស្នោង៑ទ្រវ្យតរោះនេះហមន៑បុល៑◦កទាហម្វាយ្យ (៩) ងន្នជ្យង៑៤លិង៑១០លិង៑៥គុណវ្យរ៑វិង្វោង៑ឝិរម្វាយ្យគុណវ្យរ៑ចន្ល្យក៑ឆ្ល្យ (១០) ក៑យៅ២គុណយៅ៤ ភូមិតិឦឝានវ្រះអាឝ្រមតិវាប៑ចិត្តម្រ្វច៑នុវាប្ប (១១) វិត្រតម្រ្វច៑នុវាប៑បូប្រធានស្រុក៑ឱយ៑ស្នោង៑ក្របិតិបុល៑គុណវ្យរ៑◦ […]
សេចក្ដីប្រែសម្រួល
ច្បារខាងលិចព្រះអាស្រម វាបបូ ជាប្រធានស្រុក វាបលេស ជាតម្រួតអ្នកបម្រើព្រះអាស្រម ឲ្យជាសំណងទ្រព្យទាំងអស់នេះដែលបានបុល (គឺ) ខ្ទះមួយទម្ងន់៤ជញ្ជីង ១០តម្លឹង និង៥តម្លឹង គុណជាពីរ វិង្វោងសិរមួយគុណជាពីរ សម្លៀកស្លៀក២យៅ គុណជា៤យៅ។ ដីទិសឦសានព្រះអាស្រម វាបចិតតម្រួត វាបបពិត្រតម្រួត និងវាបបូប្រធានស្រុកឲ្យជាសំណងក្របីដែលបានបុលគុណជាពីរ។
ចំណែកនៅក្នុងសិលាចារឹកដទៃទៀត ក៏បង្ហាញថា ការបុលទ្រព្យ សត្វពាហនៈ ឬវត្ថុផ្សេងៗ អាចសងវិញជាវត្ថុទ្រព្យដទៃដែលទំនងជាមានតម្លៃគុណនឹងពីរនៃទ្រព្យដើម។ នៅក្នុងសិលាចារឹកវត្តមៀន K.១០៥ ចុងស.វ.ទី១០ បង្ហាញថាមានអ្នកបុលក្របីគេ១នឹម យកប្រាក់ទៅជាវថ្មបាយក្រៀមដើម្បីសង់ប្រាសាទ ប៉ុន្តែដោយពុំមានអ្វីសងវិញ និងទំនងជាជាប់បំណុលនោះយូរ ក៏មានព្រះរាជបញ្ជារបស់ព្រះមហាក្សត្រឲ្យកាត់យកស្រែសងថ្លៃជាប់បុលក្របី១នឹមនោះ យកទៅថ្វាយដល់ប្រាសាទព្រះគម្ដែងអញភគវតី។ ដូច្នេះ យើងឃើញថាការបុលក្របី១នឹម ត្រូវកាត់វិញដោយស្រែ១ដែលយើងពុំដឹងទំហំច្បាស់ប្រាកដ។ យ៉ាងណាក្ដី យើងឃើញថាថ្លៃដែលសងត្រឡប់ទៅវិញ គឺអាចច្រើនជាងក្របី១នឹម គុណជាពីរ ដោយសាររយៈពេលដែលត្រូវសងនោះអូសបន្លាយ។
សម្រង់សិលាចារឹកវត្តមៀន K.១០៥
[…] (១៧) ៩០៨ឝកចតុទ៌្ទឝិកេត៑ភាទ្របទអាទិត្យវារនុមាន៑វ្រះឝាសនធូលិ (១៨) វ្រះបាទធូលិជេង៑វ្រះកម្រតេង៑អញ៑តវាប៑ហ្ឫទយឝិវបំចាំប្រត្យយនាចត្វារិតិប្រេមោកឱយ៑ (១៩) ស្រេតវ្រះកម្រតេងអញភគវតីគិអំវិយស្រេបិឱយ៑ហេតុបុល៑ក្របិយទ្ន្យំ១នុទុញ៑ថ្មោអ្លេង៑ (២០) នុថ្វេវ្រះវ្នំមន្វាបសិប៑ខ្លោញ៑ជ្ន្វល៑នុទឝាធិក្ឫត្តនុប្រត្យយមោកឱយស្រេថ្លាយ៑ (២១) ក្របិគិហេតុបិមាន៑ស្រេវ្រះកំម្រតេង៑អញ៑ភគវតី […]
សេចក្ដីប្រែសម្រួល
(នា)មហាសករាជឆ្នាំ៩០៨ (ថ្ងៃ)ទី១៤កើត ខែភទ្របទ ថ្ងៃអាទិត្យ មានព្រះរាជសាសន៍ធូលីព្រះបាទធូលីជើងព្រះគម្តែងអញ (ត្រាស់បង្គាប់)ដល់វាបហឫទ័យសិវ រាជមន្ត្រីប្រចាំការថ្នាក់ទី៤ ប្រើមកថ្វាយស្រែចំពោះព្រះគម្តែងអញភគវតី គឺស្រែដែលត្រូវឱ្យ ដោយហេតុបុលក្របី១នឹម សម្រាប់ទិញថ្មបាយក្រៀមដើម្បីធ្វើប្រាសាទ។ វាបសិបជាខ្លោញឈ្នួល(មេឈ្នួល) និង(មន្ត្រី)ទសាធិក្រឹត ព្រមទាំងរាជមន្ត្រី (ជាអ្នក)មកឱ្យស្រែ(សង)ថ្លៃក្របី (គឺដី)ស្រែរបស់ព្រះគម្តែងអញភគវតី។
នៅក្នុងសិលាចារឹកប្រាសាទរលំទឹម[5] K.២៣៣ ស.វ.ទី១០ មានជាភស្ដុតាងបញ្ជាក់ថា ការបុលទ្រព្យ អាចសងវិញជាមនុស្ស ប៉ុន្តែមិនបានបង្ហាញនូវលក្ខណៈនិងរយៈពេលត្រូវសងនោះទេ។ ទំនងជារយៈពេលដែលត្រូវសងនោះយូរ និងពុំអាចរកអ្វីសងបាន ទើបយកអ្នកបម្រើទៅកាត់បំណុលនោះទៅវិញ។ សេចក្ដីក្នុងសិលាចារឹកនោះបង្ហាញថាមាន វាបរៅ ដែលជាទសាធិក្រឹត (អ្នកត្រួតពល១០នាក់?) នៅឯវិជ័យបត្តន បានទៅបុលក្របីមួយក្បាលពីស្ដេញភ្នំច្រែង ដើម្បីបង់ពន្ធជូនរាជការ គឺបង់ទៅខ្លោញស្រូវ។ វាបរៅ បានយកអ្នកបម្រើស្រីម្នាក់ គឺនាង(តៃ)គង្ហីង ទៅសងថ្លៃបុលនោះ។ ត្រង់នេះ ហាក់ឲ្យយើងឆ្ងល់ដែរថា ការបុល ជាធម្មតា ត្រូវសងគុណនឹងពីរ ដែលយ៉ាងណាក្ដី ថ្លៃសងជាក្របី២ក្បាល និងមនុស្សម្នាក់ហាក់មានតម្លៃខុសគ្នាយ៉ាងឆ្ងាយ។ យ៉ាងនេះក្ដី យើងមិនយល់លក្ខណៈលម្អិតនៃការបុលនោះឡើយ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត សិលាចារឹកនេះ ក៏បង្ហាញដែលថា ការបង់ពន្ធផ្នែកកសិកម្ម គឺត្រូវបង់ជាផលកសិកម្ម ឬសត្វពាហនៈ ពុំអាចបង់ជាមនុស្សបាននោះទេ។ ហេតុដូច្នេះហើយ ទើបយើងឃើញថា វាបរៅ មានអ្នកបម្រើស្រីម្នាក់ មិនអាចកាត់កងបង់ពន្ធបាននោះទេ ទើបត្រូវទៅបុលក្របី ដើម្បីបង់ពន្ធនោះជូនរាជការ្យ។
សម្រង់សិលាចារឹកប្រាសាទរលំទឹម K.២៣៣
[…] មន៑វាប៑រៅទឝាធិក្ឫតវិជ (១៥) យបត្តនទៅបុល៑ក្របិម្វាយតស្ដេញ៑វ្នំច្រេង៑ ◦ ឱយ៑វ្រះរាជកាយ៌្យតខ្លោ (១៦) ញ៑ស្រូ◦វាប៑រៅយោក៑តៃកន៑ហ្យង៑ឱយ៑ថ្លាយតស្ដេញ៑វ្នំច្រេង៑ ◦ យោ (១៧) ក៑តៃកន៑ហ្យង៑ជ្វន្តវ្រះកម្រតេង៑អញ៑ឝិវបត្តន្ន◦តិទុក្តប្រឝស្ដ ◦ […]
សេចក្ដីប្រែសម្រួល
មានវាបរៅ(ជា)ទសាធិក្រឹ(នៅ)វិជ័យបត្តន ទៅបុលក្របីមួយ(ក្បាល)ពីស្ដេញភ្នំច្រែង (ដើម្បី)ឲ្យព្រះរាជការ្យដែលជាខ្លោញស្រូវ។ វាបរៅ យកតៃគង្ហីង (តៃកនហ្យង)ឲ្យជាថ្លៃ(បុលសង)ដល់ស្ដេញភ្នំច្រែង។ (ក៏)យកតៃគង្ហីងថ្វាយប្រាសាទព្រះគម្ដែងអញសិវបត្តន (និង)ចារទុកក្នុងសិលាចារឹក។
ការបុលទ្រព្យ កាលបើមិនសងវិញ គឺម្ចាស់បំណុលត្រូវប្ដឹងឡើងទៅតុលាការ ដើម្បីដោះស្រាយក្ដី។ ក្នុងករណីគ្មានទ្រព្យដើម្បីសង នឹងត្រូវរឹបអូសឬកាត់ដីធ្លីសងបំណុលនោះ។ សេចក្ដីនេះ មាននៅក្នុងសិលាចារឹកប្រាសាទចារ K.២57 ផ្ទាំងខាងជើង ចារក្នុងស.វ.ទី១១។ សិលាចារឹកនេះ បង្ហាញសេចក្ដីសំខាន់ គឺដីនៅឯគម្រ្យាងដែលម្រតាញ៑ខ្លោញស្រីនរបតិវីរវម៌្ម នាំអ្នកពាក់ព័ន្ធនឹងការបុលពុំសង ចូលតុលាការដើម្បីជម្រះក្ដី ហើយគេក៏កាត់យកស្រែនោះសងថ្លៃបំណុល។ ដើមហេតុគឺ វាបវិត ជាខ្លោញឈ្នួលអ្នកប្រដាល់ បានបុលប្រាក់ទម្ងន់មួយជញ្ជីង ថូវៅទិ១ទម្ងន់៦ជញ្ជីង សម្លៀក១០យៅ ពីម្រតាញស្រីនរបតីវីរវម៌្មដើម្បីទិញសំណង់អ្វីមួយ។ លុះដល់ឆ្នាំត្រូវសង សភាកាត់ក្ដីឲ្យ កំវៃរលំទ្យន សងទ្រព្យទាំងនោះគុណនឹងពីរ។ ដោយសារមិនមានទ្រព្យសង ទើប វាបវិត និងវាបទន ជាប្រធានស្រុកគម្រ្យាង វាបឥនជាខ្លោញឈ្នួលអ្នកប្រដាល់ វាបគោជាមេ វាបទនជាមេ វាបអ្យក ជាមេអ្នកប្រដល់ស្រុកគម្រ្យាង កាត់ដីគម្រ្យាងឲ្យទៅម្រតាញខ្លោញស្រីនរបតិវីរវម៌្មជាថ្លៃសងបំណុងប្រាក់ ទ្រព្យ និងសម្លៀកដែលបានបុលគុណជាពីរ។
សម្រង់សិលាចារឹកប្រាសាទចារ K.២៥៧ ផ្ទាំងខាងជើង
[…] (១) … មាគ៌្គឝិរវ្ឫហស្បតិវារនុម្រតាញ៑ខ្លោញ៑ឝ្រីនរបតិវីរវម៌្មប្រេ (២) …យ៑តកន្ម្វាយ៑ម្រតាញ៑ខ្លោញ៑នាំវាប៑ទន៑មុឞ្តិយុធតមាន៑ (៣)… វាប៑ឥន៑ខ្លោញ៑ជ្ន្វាល៑មុឞ្ដិយុធ◦វាប៑គោមូល◦វាប៑គាប៑មូល◦វាប៑ទន៑មូលវា (៤) [ប៑ អ្យក៑] មូលមុឞ្ដិយុធស្រុក៑គម្រ្យាង៑មោក៑វ្រះសភា◦កថាមន៑វាប៑វិត៑ខ្លោញជ្ន្វាល៑មុឞ្ដិ (៥) [យុធ] បុល៑ប្រាក៑ជ្យង៑ម្វាយ៑វោទិម្វាយ៑ងន៑ជ្យង៑ប្រម្វាយ៑ចន្ល្យាក៑យោតប្បតម្រតាញ៑ខ្លោញ (៦) ឝ្រីនរបតិវីរវម៌្មនុទុញ៑—-មណ្ឌីរកាលតគិឆ្នាំស្រច៑និណ៌្ណយកំវៃល៌ំទ្យន៑ល្វោះគុណ (៧) ទ្រវ្យតរោះហ◦អ្យត៑ទ្រវ្យទេប៑វាប៑វិត៑វាប៑ទន៑ប្រធានស្រុក៑គម្រ្យាង៑◦វាប៑ឥន៑ខ្លោញ៑ (៨) [ជ្ន្វាល៑មុឞ្ដិ]យុធវាប៑គោមូលវាប៑គាប៑មូលវាប៑ទន៑មូលវាប៑អ្យក៑មូលមុឞ្ដិយុធស្រុក៑គម្រ្យា (៩) ង៑—ភូមិគម្រ្យាង៑——-ឱយ៑តម្រតាញ៑ខ្លោញ៑ឝ្រីនរបតិវីរវម៌្មថ្លាយ៑ប្រាក៑នុ (១០) ទ្រវ្យនុចន្ល្យាក៑តគុណ—- […]
សេចក្ដីប្រែសម្រួល
(អត្ថបទដាច់) ខែមិគសិរ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ នូវម្រតាញខ្លោញស្រីនរបតិវីរវម៌្មប្រើ — ដែលជាក្មួយរបស់ម្រតាញខ្លោញ ឲ្យនាំវាបទនអ្នកប្រដាល់ដែលមាន — វាបឥតខ្លោញឈ្នួលអ្នកប្រដាល់ វាបគោជាមេ វាបគាបជាមេ វាបទនជាមេ វាបអ្យក ជាមេអ្នកប្រដាល់ស្រុកគម្រ្យាងមកកាន់ព្រះសភា(តុលាការ)។ (លោក)រៀបរាប់ថា វាបវិតខ្លោញឈ្នួលអ្នកប្រដាល់ បានបុលប្រាក់ទម្ងន់៦ជញ្ជីង ថូវោទិមួយទម្ងន់៦ជញ្ជីង សម្លៀក១០យៅ ពីម្រតាញខ្លោញស្រីនរបតិវីរវម៌្មដើម្បីទិញ—មន្ទីរ។ កាលដល់ឆ្នាំ(ត្រូវសង)ស្រេច (តុលាការ)កាត់ក្ដីឲ្យ កំវៃរលំទ្យន សងទ្រព្យទាំងនោះគុណនឹងពីរ។ ឥតទ្រព្យសង ទើបវាបវិត វាបទន ជាប្រធានស្រុកគម្រ្យាង វាបឥតជាខ្លោញឈ្នួលអ្នកប្រដាល់ វាបគោជាមេ វាបគាបជាមេ វាបទនជាមេ វាបអ្យកជាមេអ្នកប្រដាល់ស្រុកគម្រ្យាង៑—ដីគម្រ្យាង៑—ឲ្យដល់ម្រតាញខ្លោញស្រីនរបតិវីរវម៌្មជាថ្លៃសងប្រាក់ ទ្រព្យ និងសម្លៀកដែលត្រូវសងគុណជាពីរ…។
សិលាចារឹកអូរស្មាច់ ឬសិលាចារឹកវត្តប្រាសាទរាជាសំរោង K.១១៩៨ ផ្ទាំងខ ស.វ.ទី១១ ក៏មានបង្ហាញអំពីការកាត់ដីសងជំនួសទ្រព្យដែលបានបុលដែរ។ សេចក្ដី គឺមានវាបលេ ជាមានភូមិ១០ ជាអ្នករក្សាព្រះវសន(សម្លៀកបំពាក់ព្រះ) នៅស្រុកត្រាចបានបុលមាសឆ្អិន២តម្លឹងពីព្រះកំស្ដេងអញស្រីលក្ស្មីបតិវម៌្មដើម្បី(បង់ពន្ធ)ឲ្យរាជការ ត្រូវសងជាមាសទ្វេគុណជា៤តម្លឹង ហើយឥតមានមាសដើម្បីសងវិញ ក៏ឲ្យដីនៅឯត្រាចជាថ្លៃសំណងវិញ។
សម្រង់សិលាចារឹកអូរស្មាច់ឬវត្តប្រាសាទរាជាសំរោង K.១១៩៨ ផ្ទាំងខ
[…] (២៧)… ៩៣៤ឝកមន៑វាប៑លេទឝគ្រាមទ្មុក៑វ្រះវសនស្រុក៑ត្រា (២៨) ច៑បុល៑មាស៑ឆ្ឥិន៑លិង៑២តវ្រះ[កំ]ស្ដេង៑អញឝ្រីលក្ឞ្មិបតិវម៌្មបិឱយ៑រាជកាយ៌្យមន៑គុណមាស៑លិង៑៤បិអ្យត៑មាស៑បិឱយឱយ៑ភូមិអាយ៑ត្រាច៑… […]
សេចក្ដីប្រែសម្រួល
មហាសករាជឆ្នាំ៩៣៤ មានវាបលេទសគ្រាមជាអ្នករក្សាព្រះវសននៅស្រុកត្រាចបុលមាសឆ្អិន២តម្លឹងពីព្រះកំស្ដេងអញស្រីលក្ស្មីបតីវម៌្មដើម្បី(បង់ពន្ធ)ឲ្យរាជការ ត្រូវសងមាសគុណជា៤តម្លឹង (ដោយ)មិនមានមាសដើម្បីសង ឲ្យដីនៅឯត្រាច(ជាសំណងវិញ)។
ការបុលទ្រព្យ តាមរយៈសិលាចារឹកសម័យអង្គរ មានគោលដៅសំខាន់២យ៉ាង គឺការធ្វើបុណ្យ និងការបង់ពន្ធជូនរាជការ្យ។ សិលាចារឹកដែលបានដកស្រង់មកបង្ហាញខាងលើជាសក្ខីភាពរួចទៅហើយ តែនៅទីនេះ នឹងលើកយកសិលាចារឹកវត្តដំណាក់ K.៤២០ ដើម្បីបង្ហាញពីការបុលទ្រព្យដើម្បីជាវដីថ្វាយប្រាសាទបន្ថែម។ ម្ចាស់បំណុលសំខាន់ដែលមានទ្រព្យសម្រាប់អ្នកផងបុល នៅក្នុងសិលាចារឹកនេះ គឺព្រះគម្ដែងអញនៅឯព្រេច។ ដីទី១ គឺដីចំណាត់អង្គ តម្រួតពលខ្លោញគាប ឲ្យថ្លៃដីជាដំរី១ ថូវៅទិ កន្ថោរស្ដោះ ភាជន៍១០ ដែលបុលពីព្រះគម្ដែងអញអាយព្រេច។ ដីទី២ គឺដីចំណាត់ជើង កំស្ដេងលំវាង ឲ្យថ្លៃដីជាថូវៅទិ កន្ថោរស្ដោះ សរុបទម្ងន់៧ជញ្ជីង ដែលបុលពីព្រះគម្ដែងអញអាយព្រេចកាលពីធ្វើបុណ្យឆ្លងព្រះទំនប់។ ដីទី៣ គឺដីចំណាត់ព្រៃមួយ ដែលកំស្ដេងផ្នូរខ្អួលឲ្យសំណងជាអង្កររាជការ្យនៅឯលោង និងថូវៅទិ កន្ថោរស្ដោះ ៦ ស្មើទម្ងន់៧ជញ្ជីង ដែលបានបុលពីព្រះគម្ដែងអញអាយព្រេច។ ដីទី៤ គឺព្រៃព្រះភាគ ឲ្យថ្លៃដីជាមាស១០តម្លឹង ដែលបានបុលពីព្រះគម្ដែងអញអាយព្រេច។ ដីទាំងអស់នេះ គឺជាវដើម្បីចូលរួមជាមួយព្រះគម្ដែងអញស្រីវីរេន្ទ្រវម៌្ម ដើម្បីថ្វាយទៅប្រាសាទ។
សរុបរួមមកបុល គឺជាការខ្ចីទ្រព្យរបស់ដោយកំណត់ការប្រាក់១០០ភាគរយ គឺពេលខ្ចី១ ត្រូវសងគុណជា២។ ការសងវិញ អាចសងជាទ្រព្យដែលខ្ចី ឬទ្រព្យដែលមានតម្លៃស្មើ ឬក៏ជាអ្នកបម្រើ។ ការពុំទូរទាត់សងបំណុលតាមការកំណត់ ម្ចាស់បំណុលអាចប្ដឹងឡើងតុលាការដើម្បីជម្រះក្ដីបាន។ កាលបើពុំមានទ្រព្យរបស់សងវិញ អ្នកជំពាក់បំណុល អាចកាត់ដីដែលមានតម្លៃស្មើនឹងសំណងសងវិញបាន។ ការបុលទ្រព្យពីសម័យអង្គរ ដើម្បីបំណង២សំខាន់ គឺបង់ពន្ធជូនរាជការ្យ និងជាវដីធ្លីឬសម្ភារៈសំណង់ដូចជាថ្មបាយក្រៀមជាដើម ថ្វាយប្រាសាទ។
———–
Pul: High-Interest Borrowing in Angkorian Inscriptions
This article examines the practice of high-interest borrowing as documented in Angkorian inscriptions. Pul (បុល), both historically and in modern usage, refers to a lending system with an annual interest rate of 100%, typically aligned with the agricultural cycle. In practical terms, a borrower was required to repay double the amount borrowed.
The term Pul frequently appears in inscriptions dating to the 10th–11th centuries CE, during the Angkorian period. Repayment could take the form of the original borrowed item, an equivalent asset, or even a servant. If the debt was not settled on time, the creditor had the right to pursue legal action. In cases where the debtor lacked sufficient property, land of equivalent value could be seized to satisfy the obligation.
Loans during the Angkorian era primarily served two purposes: paying taxes to the royal service and acquiring land or construction materials—such as stone—for temple building.
អត្ថបទដោយ៖ លោក ហ៊ុន ឈុនតេង
